آئین سنتی «چاق چاقـو» رسم کهن مردم سامان در صبح عاشورا + دانلود فیلم

همزمان با ماه محرم و ایام سوگواری شهادت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفای ایشان، مردم شهرستان سامان با آیین های مختلف به بزرگداشت این ایام و اقامه عزای سید و سالار شهیدان کربلا (ع) می پردازند.

به گزارش خبرنگار سامانِ بـرتـر، مراسم چاق چاقو یکی از آیین های عزاداری حسینی است که اصالتاً مربوط به شهرستان سامان می باشد و هم اکنون در این شهرستان (شهر سامان و اکثر روستاهای زیر مجموعه مثل شوراب صغیر) و برخی نقاط استان چهارمحال و بختیاری (مثل سورشجان) برگزار می شود.

نکته مهم مربوط به مراسم چاق چاقو این است که برخلاف بسیاری از مراسم عاشورایی، چاق چاقو در نیمه شب (اغلب ساعت ۳ نیمه شب) و فقط یک شب (در شب عاشورا) برگزار می شود.

در این مراسم دسته بزرگی از جمعیت با شکلی خاص، اشعاری ویژه و آهنگی مخصوص در شهر سامان به راه افتاده و هر نفر دو قطعه سنگ یا چوب تخت را در دست گرفته و با نظمی خاص بر هم می‌کوبند.

مردم شهر سامان بویژه جوانترها، هر ساله شب عاشورا از ساعت 9 شب به تکیه ها، مساجد و حسینیه ها رفته و از ساعت حدود 2 بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ویژه و صف بندی، با کوبیدن چوب یا سنگ ها به هم و «یا علی (ع)» گفتن به سمت هیئت چاق چاقو رفته و در حالی که جمعیت آنان بیشتر و بیشتر می شود و صدای سنگ و چوب ها سکوت شب را در هم می شکند، تا اذان صبح، به عزاداری در خیابان ها و کوچه های شهر می پردازند. زنان و کودکان هم بر بام ها و جلوی درب منازل جمع شده و همه شهر مملو از غمی سنگین می شود. تا زمانی که هوا تاریک است باید شهر را دور بزنند که این مراسم با برگزاری نماز جماعت صبح در مسجد جامع شهر پایان می یابد و مردم خود را برای عزاداری روز عاشورا آماده می‌کنند.

یکی از نوحه‌های مخصوص (به زبان بومی شهر سامان یعنی ترکی قشقایی) که در حین اجرای مراسم زمزمه می شود، به شرح زیر است:

یکی از فلسفه های اجرای این برنامه یادآوری جریان شب عاشوراست که امام حسین (ع) بیعت را از یاران خود برمی دارد و از آنها می خواهد که هر کسی که نمی خواهد بماند برود و از فرزندان خویش می خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می کنند، آنها را خجالت زده نکند.

بر اساس روایتی دیگر، امام حسین (ع) و یارانشان با کوبیدن سنگ ها به هم، مانع از رسیدن صدای پای اسبان دشمن می شدند تا اهل حرم از فراوانی دشمن اطلاع نیابند و امید خود را از دست ندهند.

همچنین از دیگر فلسفه های اجرای این برنامه این گونه بیان می شود که در سیزدهم ماه محرم الحرام سال 61 هجری قمری، عده ای از قبیله بنی اسد برای خاکسپاری شهدای کربلا به این سرزمین آمدند. آنها به گروه های کوچکی تقسیم شدند. چون هوا تاریک بود عده ای از زنان بنی اسد، اجساد مطهر شهدا را یافتند و با کوبیدن 2 سنگ بر هم، سایر گروه ها را با خبر ساختند تا همه اجساد پاک و نورانی شهدا جمع آوری شدند. امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد در کوفه خارج شده و در شناسایی و دفن شهدا منجمله دفن بدن مطهر حضرت سیدالشهدا (ع) به این قبیله کمک کردند.

از دیگر فلسفه های این مراسم این است که واقعه عاشورا و دفن شهدای آن به قدری با سوز و گداز همراه بوده که سنگ های بیابان نیز به هم خورده و صدا کردند.

این مراسم در سال 1391 و با شماره 622 به نام استان چهارمحال و بختیاری، شهر سامان در فهرست میراث معنوی (ناملموس) ایران به ثبت رسیده است.

به گزارش سامانِ بـرتـر، سبقه این آئین کهن به بیش از 200 سال برمی گردد.

انتهای پیام/

تحریریه خبـر : علی آزوغ ، تاریخ انتشاراکتبر 10, 2016.
آخرین بار بازبینی شده توسط :