چهارمحال و بختیاری؛ سرزمین شیرهای سنگی
آگوست 17, 2016 در 22:18 توسط علی آزوغ
شیر به جهت خصوصیات بی‌مانندش در فرهنگ اقوام مختلف جایگاهی ویژه دارد، معانی سمبلیک شیر در ادبیات ملل گوناگون، بیشتر نماد پیروزی، قدرت، دلاوری، نجابت و نیروی ماورای انسانی بوده است، بختیاری‌ها با توجه به این مفهوم و معنا، شیر را به عنوان نماد خود پذیرفته‌اند.
به گزارش سامانِ بـرتـر و به نقل از ایسنا، شیر سنگی در گویش اهالی منطقه بختیاری بَردشیر گفته می‌شود، برد شیرها تندیس‌هایی از جنس سنگ‌اند که در گذشته توسط سنگ‌تراش‌های ایل بختیاری در ایران در چهارمحال و بختیاری و شمال استان خوزستان به شکل شیر تراشیده می‌شدند و به نشانهٔ شجاعت، دلاوری و ویژگی‌هایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاه بزرگان قوم خود قرار می‌دادند.
معمولا اندازه شیرهای سنگی قرار گرفته شده بر روی قبور بستگی به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش دارد و ساختار شیرهای سنگی به گونه‌ای است که انتهای دست و پای شیر معمولا بر روی سطحی سنگی گذاشته می‌شود تا برای سرپا ماندن شیر در دل خاک دفن گردد و دست‌ها به شکل حراست به جلو کشیده شده‌اند که البته شیوهٔ تراش شیرهای سنگی نزد قبایل مختلف بختیاری دارای تفاوت‌های جزئی با یکدیگر است و شمشیر، خنجر یا گرز از جمله نقش‌هایی است که بر روی آن‌ها حک می‌گردد.
در نقوش تخت جمشید، جام‌ها، الواح ساسانی و قالی‌های شکارگاهی، همه‌جا شیر در جدال با دلاوران، نقش بسته است، منشأ شیرهای سنگی و بافته‌های منقش به شیر را، می‌توان در همان سنت دیرین و باستانی جست‌وجو کرد که در فرهنگ ایل بختیاری نیز وجود داشته است.
شیر در میان بختیاری‌ها نماد شجاعت است. نماد شیر علاوه بر این تندیس‌ها، در قالی و گلیم و گبه‌هایی که بختیاری‌ها می‌بافند نیز دیده می‌شود.
شیر سنگی برای قوم بختیاری تنها نماد غیرتمندی و بی باکی و زورمندی نبوده، بلکه این قوم چون شیعه و پیرو علی بن ابی‌طالب بود، از این رو ارزش و مفهوم ولایتمداری و پایبندی به مرام و مسلک آن امام هُمام و آیین سرافراز تشیع را نیز در نظر گرفت و این ارزش‌ها را در قالب تسبیح، که نماد و مظهر پارسایی و نماز و نظر پاکی است، روی پیکره شیر سنگی حک کرد و به آن تجلی بخشید.
در گذر از چهار محال و بختیاری تا خوزستان، آنجا که پیچ و خم جاده‌ها مسافران را مهمان روستاها و مسکن مردم ایل بختیاری می‌کند، شیرهای سنگی کوچک و بزرگ با غرور و عظمت بی‌بدیلی که نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردمان دارد، یکی یکی رخ‌نمایی می‌کنند.
شیرهای سنگی در هیچ کجای ایران به اندازه‌ای که در استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری خانه گزیده‌اند به چشم نمی‌آیند، اما گویا همین فراوانی و پراکندگی، از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم از ارزش و اهمیت آن‌ها کم کرده است.
در تاریخ ساخت تندیس شیر، اختلاف نظر است، در هنر ایران، شیر همواره با خورشید به عنوان نماد ملی ایرانیان محسوب می‌شد، که اشاره به ساکن شدن قدرت در خورشید دارد.
این جانور، تقریباً در کلیه تمدن‌های خاور نزدیک، به عنوان سمبل قدرت و شجاعت به کار رفته است، قدیمی‌ترین شیر سنگی موجود در استان چهار محال و بختیاری مربوط به دوره صفویه است. بنا به گفته‌ها شیر سنگی یادگار دوران مادهاست.
شهر هفشجان در گذشته یکی از مراکز مهم شیرتراشی بوده‌است و اکنون تعدادی از سنگ‌تراش‌های قدیمی در هفشجان در قید حیاتند، شیرهایی که در قبرستان‌های هفشجان باقی‌مانده است از زیباترین و خوش‌نقش‌ترین شیرهای سنگی محسوب می‌شوند.
انتهای پیام/
