آیین عاشورایی چاق چاقو روایت سوز و گداز عاشورا در شهرستان سامان است و این رسم یکی از برترین آیین عاشورایی کشور است.
به گزارش خبرنگار سامانِ بـرتـر، چاق چاقو رسمی دیرینه در شهرستان سامان که در سال های گذشته در آیین های عاشورایی در کشور رتبه نخست را کسب کرده است، در دیگر شهرستان های کشور نیز این آیین برگزار می شود اما به دلیل سوز و گداز آیین شهرستان سامان جز شهرستان های برتر کشور در راستای اجرایی آیین های عاشورایی در کشور شده است.
قدمت مراسم چاق چاقو در شهر سامان از زمانی که دهستان شهر سامان ایجاد شده وجود داشته و بیش از 250 سال قدمت دارد؛ مراسم چاق چاقو در شهر سامان با شماره ثبت 622 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، مردم شهر سامان شب عاشورا هر ساله از ساعت 9 شب به تکیه ها و مساجد و حسینه ها رفته و از ساعت 2 بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ویژه و صف بندی با کوبیدن چوب یا سنگ، به هم و یا علی گفتن به عزاداری در خیابان ها و کوچه های شهر می پردازند و هنگام اذان صبح با برگزاری نماز جماعت مراسم به پایان می برند.
شب عاشورا در تمامی شهرهای استانمان، شب خواب نیست. بخصوص جوانترها تا صبح در مساجد و حسینیه ها به سینه زنی و نوحه خوانی می گذرانند. در شهر سامان ساعت ۲ نیمه شب مراسم چاق چاقو شروع می شود…
مردان شهر، دو سنگ تخت را در دست می گیرند و آنها را با آهنگ خاصی به هم می کوبند، قدیم‌ترها می گویند این مراسم یادآور شب عاشورا در زمان امام حسین (ع) است که در آن امام حسین بیعت از یاران خود برمی دارد و از آنها می خواهد که هر کسی که نمی خواهد بماند می تواند برود سپس از فرزندانش می خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند آنها را خجالت زده نکند.
براساس روایتی دیگر امام حسین (ع) و یارانشان با کوبیدن سنگ ها به هم مانع از رسیدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا یارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نیابند و امید خود را از دست ندهند.
فلسفه اجرای مراسم چاق چاقو:
سیزدهم محرم الحرام سال 61 هجری قمری عده ای از قبلیه بنی اسد، برای مراسم خاک سپاری شهدا به این سرزمین آمدند آنها به گروه های کوچکی تقسینم شدند، چون هوا تاریک بود عده ای از زنان بنی اسد اجساد مطهر شهداء را یافتند و با کوبیدن دو سنگ بر هم سیار گروه ها را با خبر ساختن تا همه اجساد شهداء جمع آوری شدند.
امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد خارج شد و در شناسایی شهداء و دفن آنها من جمله دفن بدن سید الشهداء به این قبیله کمک کردند.
یکی دیگر از فلسفه این مراسم اینگونه بیان می شود که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ های بیابان نیز بهم خورده و صدا کردند.
ساعت 2 نیمه شب جوانان سنگ و چوب در دست، به سمت هیئت چاق چاقو می روند و جمعیت آنان بیشتر و بیشتر می شود و صدای سنگ ها سکوت شب را در هم می شکند.
زنان و کودکان بر بام ها و جلوی درب منازل جمع می شوند و همه شهر مملو از غمی سنگین می شود و اشک در چشمان همه حلقه میزند.
مردان سنگ کوبان می روند و با آهنگی حزن آمیز نوحه مخصوصی را به زبان ترکی می خوانند:
ای خدا گین چالمسن به گجه سحر اولماسن گین چالار طوفان اولار کرب و بلادا قان اولار
(ای خدا آفتاب نشه امشب سحر نشه ، آفتاب بشه در کربلا طوفان و غوغا میشه)
ای خدا گین چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پریشان اولماسن/ ای خدا آفتاب نشه گهواره علی اصغر خالی میشه رباب پریشان نشه
ای خدا گین چالمسن شام غریبان اولماسن ای خدا گین چالمسن زینب پریشان اولماسن / ای خدا آفتاب نشه گهواره علی اصغر خالی میشه رباب پریشان نشه
این نوحه از دیرباز برای مسن ترها آشناست و اشک های آنها را سرازیر می کند.
هیئت ها چاق چاقو تا هوا تاریک است خیابان های شهر را طی می کند و به مسجد جامع شهر می رسد، حالا دیگر جمعیت بسیار زیادی جمع شده است همه با هم نماز صبح می خوانند و می روند تا برای زیارت عاشورای ظهر عاشورا و حرکت هیئت های عزاداری حاضر شوند.
مراسم چاق چاقو در این شهر به قدری شناخته شده است که از استان های اهواز، اصفهان، تهران و شهرهای استان چهارمحال و بختیاری ساعت دو شب همه به این مراسم می آیند و از این مراسم را نظاره گر هستند.
انتهای پیام/
نگارش: زهـرا مرادی
تحریریه خبـر : علی آزوغ، تاریخ انتشارسپتامبر 30, 2017.
